Periodieke giften aan algemeen nut beogende instellingen (ANBI’s) zijn onder de huidige wetgeving fiscaal aftrekbaar indien zij bij notariële akte zijn vastgelegd en voor een looptijd van ten minste vijf jaar zijn aangegaan (maar eindigend uiterlijk bij overlijden). De staatssecretaris van Financiën heeft aangekondigd dat vanaf januari 2014 ook onderhandse schenkingsovereenkomsten tussen de schenker en de ANBI fiscaal aftrekbaar zijn. In dit artikel wordt beschreven dat een notariële akte in bepaalde gevallen noodzakelijk is om te voorkomen dat een schenking terugbetaald moet worden. Ik begin met een toelichting over de nieuwe opzet en vervolgens beschrijf ik de risico’s en verbind daar een conclusie aan.
Model-schenkingsovereenkomst
Om de ANBI’s te helpen zal de Belastingdienst een eenvoudig model-schenkingsovereenkomst ter beschikking stellen. De gever kan dit bestand downloaden en vervolgens invullen met enkele kerngegevens betreffende de gift en de ANBI. Het aldus ingevulde formulier wordt door de ANBI aangevuld. De ANBI stuurt na het invullen van haar onderdelen de overeenkomst terug aan de gever en bewaart een afschrift in haar administratie. Ook de gever bewaart de overeenkomst in zijn administratie. Beide exemplaren moeten kunnen worden overgelegd indien de Belastingdienst daarom vraagt. ANBI’s kunnen uiteraard ook zelf een (online) aanvraagformulieren maken en zorgen voor de schenkingsovereenkomst.
Risico’s onderhandse schenkingsovereenkomst
Een onderhandse schenkingsovereenkomst is een partijovereenkomst zonder tussenkomst van een notaris. Hierbij wordt dus geen onderzoek gedaan in de diverse registers zoals de gemeentelijke basis administratie en het curatele register. In een aantal gevallen kan de schenkingsovereenkomst op grond van de wet teruggedraaid worden en moet ook het geld terug.
Geen toestemming partner
Een schenkingsovereenkomst kan vernietigd worden als de toestemming van de partner ontbreekt. Wanneer een donateur gehuwd of geregistreerd partner is, moet zijn partner toestemming verlenen voor een schenking, met uitzondering van de gebruikelijke, niet bovenmatig schenking. Een donateur kan eenvoudig verzwijgen dat deze gehuwd of geregistreerd partner is. Wat gebruikelijk of niet bovenmatig is hangt af van de situatie bij de donateur. Hierbij is het dus aan te raden om schenkingen vanaf een bepaald bedrag per jaar notarieel vast te leggen om te voorkomen dat u de schenking moet terugbetalen.
Misbruik van omstandigheden
Als de schenker (of zijn erfgenamen) stelt dat de schenking door misbruik van omstandigheden tot stand is gekomen, rust de bewijslast van het tegendeel op het goede doel, tenzij van de schenking een notariële akte is opgemaakt. Het is een vrijwel onmogelijke bewijslast, omdat het heel moeilijk is om te bewijzen dat iets niet heeft plaatsgevonden (hoe zou je bijvoorbeeld kunnen bewijzen dat je nooit een glas jenever hebt gedronken). Het feit dat iets niet heeft plaatsgevonden is niet te bewijzen! Een notariële akte voorkomt dat de bewijslast bij het goede doel terecht komt. Ook hierbij is het verstandig om schenking vanaf een bepaald bedrag notarieel vast te leggen om te voorkomen dat je de schenking moet terugbetalen aan bijvoorbeeld de erfgenamen.
Andere voordelen notariële tussenkomst
- De gegevens van de donateur worden gecontroleerd aan de van de gemeentelijke basisadministratie, insolventie- en curatele register. De notaris controleert ook of het legitimatiebewijs van de donateur niet als vermist is geregistreerd;
- Na ondertekening door de notaris staat de datum van de akte en de betrokken partijen tegenover iedereen vast dus ook ten opzicht van de Belastingdienst;
- De akte gaat in de kluis van de notaris. Partijen kunnen altijd officiële kopieën krijgen (afschriften) van de notaris.
Conclusie
Een notariële akte is bij schenkingen vanaf een bepaalde omvang zeer wenselijk en wellicht noodzakelijk als u niet geconfronteerd wilt worden met terugbetaling van schenkingen. Als ANBI moet u zelf bepalen vanaf welk bedrag per jaar een notariële akte opgesteld moet worden. De notariële akte heeft ondanks de kosten dus duidelijk voordelen ten opzicht van een onderhandse akte. Vanaf oktober 2013 biedt Schenkservice de mogelijkheid aan om zowel onderhandse als notariële schenkingsovereenkomsten aan te vragen. Bij ons kunt u zelf aangeven vanaf welk bedrag de schenking notarieel vastgelegd dient te worden. Standaard zetten wij dit op een bedrag van € 250,- per jaar. Uiteraard kunnen wij dit op uw verzoek naar boven of naar beneden bijstellen.
Peter Duijzend
Directeur Schenkservice